cilov
:
is. Qoşqu ləvazimatının, ağızlığa
(kəmə) bənd edilmiş uzun hissəsi; qayışdan
(ya ipdən) ibarət olan və qoşulmuş atı idarə
etməyə xidmət edən hissəsi. Atın cilovundan
yapışmaq. – [Yusif Sərrac] oturub, əlindəki
cilovu tikib, tamam edirdi, çünki müştəri
tapşırmışdı ki, gərək o gün hazır ola.
M.F.Axundzadə. Usta əlindəki cilovu tikib
hazırlamağa çalışır(dı). A.Şaiq. Kəndli. atın
cilovundan tutdu. M.Hüseyn. // məc. İtaətdə,
əldə saxlamaq, əl-qol açmağa qoymamaq
üçün vasitə, qüvvə. [Kürd Musa:] Şaliko,
Şaliko! Qüvvət bizdədir; Dünyanın cilovu
əlimizdədir. S.Vurğun.
◊ Başına cilov keçmək – məc. evlənmək,
başı bağlanmaq. [Nənəxanım:] [Şaqqulunun]
başına cilov keçəndən sonra mən də
rahat olaram, daha kişinin kötəyini yemərəm.
Çəmənzəminli. (Əlindən) cilov gəmirmək
– birinin əlindən çox bərk hirslənmək,
ona qarşı kin bəsləmək, onu cəzalandırmaq
üçün fürsət aramaq. [Göyüş:] [Salmanın]
fermaya getməyindən xəbər tutan
Veysəl də Əhməd kimi cilov gəmirirdi.
Ə.Abbasquliyev. Cilovda saxlamaq – tabeliyində,
əlində saxlamaq. Cilovu əlində olmaq
– tamamilə asılı olmaq, itaətində olmaq. [Qədir:]
Bizim fağır-füqəranın cilovu həmişə
sizin əlinizdə olub. Mir Cəlal. Cilovundan
tutub geri çəkmək – bax cilovunu yığış-
dırmaq (yığmaq, çəkmək, dartmaq). Birinci
qadın bir az susduqdan sonra fikirli
halda dedi: – İndi möhkəm bir əl lazımdır
ki, [Rəşidin] cilovundan tutub geri çəksin.
Ə.Məmmədxanlı. Cilovunu (əldən) buraxmaq
(vermək) – birinə tam sərbəstlik
vermək, başlı-başına buraxmaq. Cilovunu
əlində saxlamaq – bax cilovda saxlamaq.
[Sürəyya:] Amma, qızım, Zakirin cilovunu
əlində möhkəm saxla ha! H.Seyidbəyli.
Cilovunu yığışdırmaq (yığmaq, çəkmək,
dartmaq) – bax ipini çəkmək (“ip”də).
[Gülməmməd:] Vaxtında cilovunu çəkmədin.
İndi də dalını bağlamaq olmayır. Ə.Haqverdiyev.
[Rüstəm Qaraşa:] Nə [Mayanın] dədəsi
məlumdur, nə nənəsi! Vaxt ikən cilovunu
bərk yığışdır, sonra gec olar! M.İbrahimov.
çilov
2:
is. Lobya, mərci, əriştə və düyüdən
bişirilmiş aş, plov. Aşpaz çilovu verir.
Molla yeyib görür ki, doymadı. “M.N.lətif.”.