yaxalamaq
:
f.
1.
Yaxasından tutmaq,
boğazından yapışmaq. Cəllad Qəməri yaxalayanda
vəzir, vəkil və bütün əhli-məclis padşahın
ayağına düşüb dedilər: – Şah, qəzəbini
söndür! (Nağıl). Biz ayı vurulan yerə yetişəryetişməz
itlər ayını yaxaladı. A.Şaiq.
2.
Tutmaq, ələ keçirmək, həbs etmək.
Oğruları yaxaladılar. – Sərdar Rəşidin evindəkilərin
hamısını yatdığı yerində yaxaladılar,
onların hamısı sərxoş olub yatmışdı.
A.S.Ordubadi.
3.
Tapmaq, haqlamaq, tutmaq (gedən
yerdə, qaçarkən, uzaqlaşarkən, yaxud bir iş
görərkən). Mehriban mütərəddid idi. Bir istəyirdi
ki, Zeynalın ardınca gedib onu Yelizavetanın
evində yaxalasın. S.Hüseyn. // məc.
Gəlib yetişmək, başının üstünü almaq. Əcəl
onu yaxaladı. – [Abbas:] Məmiş, mən altmışı
yaxalamışam. M.Hüseyn. // məc. Rast olmaq,
rast gəlmək, tuş gəlmək. Tərs kimi güllə həmişə
elə qorxağı yaxalayır. M.Hüseyn. Külək
[Giləni] eyvanda yaxaladı. Ə.Vəliyev. Bir
dəfə çobanı çöldə yağış yaxalayır. Ə.Sadıq.
// Məc. mənada. Adamlar Kür çayını elə buradaca
yaxalamaq, cilovlamaq qərarına gəlmişlər.
yaxalamaq
2:
f. Təmiz su ilə yumaq, hər
tərəfinə su axıtmaq, suya çəkmək. Əllərini
yaxalamaq. Boşqabları yaxalamaq. – [Qızılquşun]
balaları bir qədər böyüdükdən sonra,
ovladığı quşu su kənarına alar, tüklərini yolar,
cəmdəyini suda təmiz yaxaladıqdan sonra
parçalayıb balalarının qabağına atar. A.Şaiq.
[Rüstəm:] A bala, bir o çayniki yaxalayıb
dəmlə görək.. M.İbrahimov. Arvad samovarı
çölə çıxartdı, külünü boşaldıb yaxaladı, su
töküb kömür saldı. Ə.Vəliyev.